Su Kaynakları ve İklim Değişikliği: Azerbaycan’da Su Kaynaklarının Azalması, Kuraklık Riski ve Su Yönetimi Politikaları

Azerbaycan, Orta Doğu ve Kafkasya’nın kesişim noktasında stratejik bir konuma sahip bir ülkedir. Ancak, son yıllarda artan su kıtlığı problemi, ülkenin karşı karşıya olduğu önemli bir sorun haline gelmiştir. İklim değişikliği, nüfus artışı, tarımsal sulama, sanayi ve kentsel büyüme gibi faktörler Azerbaycan’ı su kaynakları konusunda zorlayan bir dizi soruna yol açmaktadır.

Su kaynaklarının durumunu incelediğimizde Azerbaycan Cumhuriyeti’nin temel kaynakların; nehirler, göller ve sarnıç olarak isimlendirilen su depoları olduğunu görmekteyiz. Bu grubun çoğunluğunu 8359 sayısı ile envai uzunluktaki nehirler oluşturmaktadır. Şöyle ki Azerbaycan’ın su kaynakları, büyük ölçüde Aras Nehri, Kura Nehri ve onların kolları gibi uluslararası nehirlerden oluşmaktadır. Bu nehirler, ülkenin su ihtiyacının önemli bir kısmını karşılamaktadır. Gölleri ve sarnıçları büyüklükleri ve özellikler bakımından ise şu şekilde sıralamaktayız;

Günümüz dünyasında su, savaşlarda veya devletlerin ikili ilişkilerinde bir ön şart, tehdit halinde getirilecek bir konu olmuştur. Bu konu üzerinden Azerbaycan Cumhuriyeti ile komşu ülkeler ile su kaynaklarının paylaşımı konusunda zaman zaman anlaşmazlıklar yaşanmaktadır. İklim değişikliğinin etkisiyle, bu nehirlerin debisi azalmakta ve Azerbaycan’ın su kaynakları tükenmektedir. İklim değişikliği, Azerbaycan’da kuraklık riskini artırmaktadır. Ülke topraklarının yüzde 76’sı kuraklık riski taşımaktayken ayrıca su kaynaklarında yüzde 15’lik bir azalma gözlemlenmiştir. Artan sıcaklıklar ve azalan yağış miktarları, su kaynaklarının yenilenmesini zorlaştırmaktadır.

Tarımın önemli bir yer aldığı ülke ekonomisi için bu durum, tarım sektöründe ciddi sorunlara yol açmaktadır. Ülke geneli yaygınlaştırılması gereken modern sulama sistemlerinin çoğunluk kazanmaması ve hala yer yer, eski ve yerinde kullanılmayan sulama sistemi tarım sektöründe % 50’ye varan su kaybına sebep olmaktadır. Sulama için kullanılan su miktarı artarken, su kaynaklarının azalması nedeniyle tarım arazilerinde verimlilik de düşmektedir.

Azerbaycan’da su kıtlığı çevresel ve ekonomik tehdit oluşturabilecek önemli bir problemdir. Ancak, uygun politika ve uygulamalarla sıkıntı teşkil edebilecek her durum kontrol altına alınabilecektir. Azerbaycan’ın su kaynaklarını koruma ve sürdürülebilir bir şekilde yönetme çabaları, hem ülkenin hem de bölgenin geleceği için hayati öneme sahiptir.

Durumun vahametinin farkında olan Azerbaycan hükümeti, su kaynaklarını sürdürülebilir bir şekilde yönetmek için çeşitli politikalar ve projeler geliştirmektedir.

Kuraklık riski ve su yönetimi politikalarına örnek olarak;

Azərbaycan Respublikasının 2022-2026-cı illərdə sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyası”,
Dünyamızın transformasiyası: 2030-cu ilədək dayanıqlı inkişaf sahəsində Gündəlik,
Azərbaycan Respublikası regionlarının 2019-2023-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı,
Su ehtiyatlarından səmərəli istifadənin təmin edilməsinə dair 2020-2022-ci illər üçün Tədbirlər Planı,
Yerin təkinin geoloji öyrənilməsinə və mineral-xammal bazasından səmərəli istifadəyə dair 2020-2024-cü illər üçün Dövlət Proqramı
2022-2030 Orman Koruma ve Sürdürülebilir Kalkınma Ulusal Programı ve Su Kaynaklarının Etkin Kullanımı Ulusal Stratejisi tarafından projeler geliştirilmektedir.
2022’den 2023’e kadar Ekoloji Standardizasyonu Teknik Komitesi (AZSTAND/TK-09) tarafından onaylanan yeni ve periyodik denetimler için hükümet standartları
Alınan tedbirler göründüğü üzere; suyun etkin bir şekilde kullanımı, sulama

tekniklerinin modernize edilmesi, suyun arıtılması ve geri kazanılması için altyapının geliştirilmesi gibi önlemler üzerinden şekillenmektedir. Ayrıca, uluslararası arenada işbirliği ve su kaynaklarının paylaşımı konusunda diğer ülkelerle görüşmeler yapmakta ve özellikle Birleşmiş Milletler nezdinde anlaşmalar ve programlara katılım ile sürdürülebilir çözümler için önemli ortaklıklar kurmaktadır. Özellikle 2024 yılında düzenlenecek COP29 zirvesi mevzubahis konumda ilerici çözümler için önemli bir yer tutmaktadır.

KAYNAKÇA

Maden, T. E. (2015). AZERBAYCAN’DA SU KITLIĞI VE ERMENİSTAN İLE SARSANG REZERVUARI SORUNU. Ermeni Araştırmaları, (52), 189-220.

Zengin, E. (2002). Azerbaycan’da su kirliliği. Journal of Qafqaz University, 10, 73-92. İNTERNET KAYNAKLARI

COP29 Kapsamında Azerbaycan’da Su Kıtlığı: Tehdit Altındaki Bir Doğal Kaynak (propm.com.tr)(08.08.2024)

SU POLİTİĞİ, SINIRAŞAN SULAR VE GÜNEY KAFKASYA (avim.org.tr) (08.08.2024) Azerbaycan’ın su kaynakları tükeniyor – QHA – Kırım Haber Ajansı (08.08.2024) Azerbaycan Doğal Kaynakları – Azerbaycan Eğitim (azerbaycanegitim.com) (08.08.2024) Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (archive.org) (08.08.2024) Azerbaycan’ın su kaynakları – Vikipedi (wikipedia.org) (08.08.2024)

YAZAN: BEYZA ALPASLAN

Su Kaynakları ve İklim Değişikliği: Azerbaycan’da Su Kaynaklarının Azalması, Kuraklık Riski ve Su Yönetimi Politikaları

Huawei Şirketinin Çalışmalarını ve Diplomatik Açıdan Ele Alınması

YAPAY ZEKA ALANINDA FIRSATLAR VE TEHDİTLER

KARS ANTLAŞMASI’NIN GENEL ÖZELLİKLERİ, TÜRKİYE VE TÜRK DÜNYASINA ETKİLERİ

Divan Derneği

Çalışma Saatleri:

Abone Ol

İletişim Bilgileri

Twitter